Bạn có biết bàn chân, mắt cá chân và gót chân là những cấu trúc vô cùng vững chắc và phức tạp. Chúng được tạo nên từ 28 xương, 33 khớp, 112 dây chằng và được điều khiển bởi 34 cơ bên trong lẫn ngoài. Chúng vừa cứng cáp để phù hợp với việc chịu trọng lượng và vừa linh hoạt để phù hợp với địa hình không bằng phẳng. Ngoài ra, chúng cũng cung cấp các chức năng quan trọng khác như chịu trọng lượng cơ thể, giữ thăng bằng, hấp thụ lực,...Vì vậy sẽ ra sao khi phần chân bị chấn thương? Có các loại chấn thương phổ biến nào? Thường nguyên nhân do đâu? Nếu các bạn quan tâm thì hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau.
Chấn thương ở bàn chân rất thường xảy ra khi chơi thể thao, ngã do tai nạn giao thông, trượt ngã. Đa số là các chấn thương nhỏ như vết bầm, vết xước đều tự lành. Tuy nhiên một số chấn thương nhất định sẽ gây ra các tình trạng quan trọng làm ảnh hưởng đến chức năng của bàn chân. Vậy các chấn thương thường gập là:
1. Bong gân:
Hầu hết bong gân xảy ra do chơi thể thao hay các hoạt động mà cơ thể bạn vặn và xoay nhưng bàn chân vẫn giữ nguyên vị trí. Bong gân có 3 mức độ:
- Độ 1: tổn thương tối thiểu (chỉ một vài sợi bị đứt hay có các sợ bị kéo căng)
- Độ 2: Một phần ( một số bị rách)
- Độ 3: Hoàn toàn ( tất cả các sợi đều bị rách)
Triệu chứng có thể gồm: đau, nhức, sưng bầm tím vùng chân, nặng hơn là bạn không thể chịu sức( đứng) lên chân bị tổn thương.
Điều trị: Hầu hết các vết thương từ nhẹ đến trung bình sẽ lành trong vòng 2 đến 4 tuần. Điều trị đơn giản bằng cách nghỉ ngơi, hoạt động nhẹ nhành, chườm lạnh.
Các chấn thương nặng hơn thì có thể cần phải bó bột hoặc nẹp, sẽ cần thời gian lâu hơn để chữa lành, lên đến 6 đến 8 tuần.
Những chấn thương nghiêm trọng nhất sẽ cần phẫu thuật để giảm bớt xương và cho phép các dây chằng lành lại. Quá trình chữa bệnh có thể từ 6 đến 8 tháng.
2. Viêm cân gan chân
Viêm cân gan chân là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau gót chân. Nó liên quan đến tình trạng viêm của một dải mô dày chạy ngang qua phần dưới của mỗi bàn chân và kết nối xương gót chân với các ngón chân (cơ bàn chân).
Triệu chứng: Viêm cân gan chân thường gây ra những cơn đau như dao đâm, thường xảy ra khi bạn bước những bước đầu tiên vào buổi sáng. Khi bạn đứng dậy và di chuyển, cơn đau thường giảm, nhưng nó có thể trở lại sau một thời gian dài đứng hoặc khi bạn đứng lên sau khi ngồi.
Nguyên nhân của bệnh viêm cân gan chân vẫn chưa được hiểu rõ. Nó phổ biến hơn ở những người chạy bộ và ở những người thừa cân.
Mặc dù bệnh viêm cân gan chân có thể phát triển mà không có nguyên nhân rõ ràng. Nhưng hầu hết những người bị viêm cân gan chân đều hồi phục sau vài tháng với điều trị bảo tồn, chẳng hạn như chườm lạnh vùng bị đau, kéo giãn và điều chỉnh hoặc tránh các hoạt động gây đau.
3. Viêm gân gót
Gân gót là một dải mô sợi liên kết các cơ ở bắp chân với gót chân của bạn. Sức mạnh và tính linh hoạt của gân này rất quan trọng đối với việc nhảy, chạy và đi bộ. Gân gót chịu được nhiều tải lực trong các hoạt động hàng ngày, cũng như khi chơi thể thao và giải trí.
Viêm gân gót thường xảy ra nhất ở những vận động viên chạy đột ngột tăng cường độ hoặc thời gian chạy. Nó cũng phổ biến ở những người trung niên chơi thể thao, chẳng hạn như quần vợt hoặc bóng rổ, chỉ vào cuối tuần.
Triệu chứng: Cơn đau liên quan đến viêm gân gót thường bắt đầu như một cơn đau nhẹ ở phía sau của chân hoặc phía trên gót chân sau khi chạy hoặc hoạt động thể thao khác. Các cơn đau dữ dội hơn có thể xảy ra sau khi chạy kéo dài, leo cầu thang hoặc chạy nhanh. Bạn cũng có thể bị đau hoặc cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng, điều này thường cải thiện khi hoạt động nhẹ.
Điều trị: Hầu hết các trường hợp viêm gân gót có thể được điều trị bằng cách đơn giản, tại nhà dưới sự giám sát người điều trị như chườm lạnh, kéo dãn, hoạt động nhẹ. Các trường hợp nghiêm trọng hơn của viêm gân gót có thể dẫn đến rách (đứt) gân và có thể phải phẫu thuật.
4.Trẹo ngón chân cái
Trẹo ngón chân cái là tình trạng chấn thương ở khớp ngón chân cái, khi dây chằng, gân và mô mềm của khớp bị kéo căng hoặc rách. Tình trạng này có thể do các chấn thương lặp đi lặp lại nhiều lần hay do các chấn thương đột ngột. Các vận động viên thực hiện chuyển động chân hay thay đổi hướng đột ngột có nhiều khả năng bị loại chấn thương này.
Các triệu chứng vẹo ngón chân cái từ nhẹ đến nặng: Triệu chứng của trẹo ngón chân cái nếu do chấn thương đột ngột thường sẽ đau ngay lập tức. Còn do chấn thương lặp đi lặp lại thường xuất hiện dần dần và trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Các triệu chứng sẽ bao gồm:
- Đau và nhức: Đau có thể liên tục hoặc chỉ đau khi bạn ấn vào vùng đó. Đau ngón chân cái có thể nghiêm trọng đến mức bạn không thể đè lên nó.
- Sưng và bầm tím: Phần gốc của ngón chân cái có thể bị viêm. Vết bầm tím có thể kéo dài xung quanh ngón chân bị sưng và lên đến đầu bàn chân.
- Phạm vi chuyển động hạn chế: Bạn có thể không cử động được ngón chân hoặc uốn cong lên xuống. Bạn có thể cảm thấy như chân mình yếu đi hoặc không thể đẩy khỏi mặt đất như trước.
- Khớp có cảm giác lỏng lẻo: Cảm thấy khớp như không ổn định. Hay cũng có thể cảm thấy cứng.
Hầu hết, các vết thương ở ngón chân đều lành lại sau thời gian nghỉ ngơi nhiều. Hoặc có thể điều trị bảo tồn bằng các phương pháp đơn giản như chườm lạnh, vật lí trị liệu, ổn định, nẹp cố định. Một số chấn thương nghiêm trọng ở ngón chân cái không lành bằng các phương pháp điều trị này thì có thể cần phẫu thuật can thiệp.
5. Gãy ngón chân
Gãy gãy ngón chân là một chấn thương phổ biến, có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai. Tuy nhiên, những người chơi lại thể thao sau một thời gian dài không hoạt động, đặc biệt có nguy cơ mắc phải cao. Các va chạm, chẳng hạn như va chạm ngón chân vào đồ đạc, là những cách phổ biến nhất mà những chấn thương này xảy ra. Hoạt động có tác động mạnh do chạy hoặc tập thể dục cũng có thể gây ra vết nứt do căng thẳng ở ngón chân. Cuối cùng, những gãy xương do căng thẳng này có thể dẫn đến những bất thường ở bàn chân, ngón chân vẹo hoặc loãng xương. Và nếu gãy ngón chân không được điều trị đúng cách, các biến chứng nghiêm trọng có thể phát triển. Ví dụ:
- Một biến dạng trong cấu trúc xương, có thể hạn chế khả năng di chuyển của bàn chân hoặc gây khó khăn trong việc mang giày.
- Viêm khớp, có thể do gãy xương (chỗ nối hai xương gặp nhau) hoặc có thể là kết quả của biến dạng góc khi gãy di lệch nghiêm trọng hoặc không được nắn chỉnh đúng cách.
- Đau mãn tính và biến dạng.
- Không lành hoặc không thể chữa lành, có thể dẫn đến phẫu thuật lại hoặc đau mãn tính.
Điều trị: Gãy xương ngón chân hầu như luôn luôn là gãy xương do chấn thương. Điều trị gãy xương do chấn thương phụ thuộc vào chính vết gãy và có thể bao gồm các lựa chọn sau:
- Nghỉ ngơi: Đôi khi nghỉ ngơi là tất cả những gì cần thiết để điều trị gãy ngón chân do chấn thương.
- Nẹp: Ngón chân có thể được gắn một thanh nẹp để giữ nó ở một vị trí cố định.
- Giày đế cứng: Mang giày đế cứng sẽ bảo vệ ngón chân và giúp giữ ngón chân ở vị trí thích hợp. Sử dụng giày sau phẫu thuật hoặc giày bốt cũng hữu ích.
- Phẫu thuật: Nếu chỗ gãy bị di lệch nặng hoặc nếu khớp bị ảnh hưởng, phẫu thuật có thể là cần thiết. Phẫu thuật thường liên quan đến việc sử dụng các thiết bị cố định, chẳng hạn như ghim.
Ứng dụng phương pháp Kinesio Taping trong các chấn thương bàn chân
Tùy vào giai đoạn chấn thương và kết quả thăm khám mà chuyên viên trị liệu có thể ứng dụng Phương pháp Kinesio Taping theo nhiều kỹ thuật khác nhau
- Giai đoạn cấp tính mà không cần thiết phẫu thuật thì có thể ứng dụng kỹ thuật EDF giúp giảm sưng phù, giảm viêm, giảm đau, kich hoạt cơ chế làm lành tự nhiên của cơ thể
- Giai đoạn phục hồi tùy có thể dùng kỹ thuật thư giãn cơ thắt, hỗ trợ cơ yếu và cố định hệ khớp nhằm giúp cân bằng cơ thể, tránh các trường hợp tái chấn thương và hỗ trợ bệnh nhân trong các bài tập phục hồi
Ngoài ra, băng dán Kinesio còn có thể ứng dụng trong việc ngăn ngừa chấn thương bằng cách hạn chế các cử động quá tầm nguy hiểm gây chấn thương mà không cản trở việc vận động.
Tham khảo danh sách các phòng khám đang ứng dụng phương pháp Kinesio Taping tại: https://kinesiovietnam.com/phong-kham/
để được tư vấn chi tiết về tình tình trạng và giải pháp trị liệu phù hợp nhất.
Tài liệu tham khảo:
Foot and Ankle Structure and Function. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://www.physio-pedia.com/Foot_and_Ankle_Structure_and_Function
Top 5 Most Common Foot and Ankle Injuries to Look Out For - NY Orthopedics. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://newyorkorthopedics.com/2021/08/05/common-foot-and-ankle-injuries/
Encyclopedia, M., & aftercare, F. (2022). Foot sprain - aftercare: MedlinePlus Medical Encyclopedia. Retrieved 3 June 2022, from https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000652.htm
Plantar fasciitis - Symptoms and causes. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plantar-fasciitis/symptoms-causes/syc-20354846
Plantar fasciitis - Diagnosis and treatment - Mayo Clinic. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plantar-fasciitis/diagnosis-treatment/drc-20354851
Achilles Tendon Injuries. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/achilles-tendon-injuries#:~:text=Your%20Achilles%20tendon%20can%20develop,This%20needs%20immediate%20medical%20attention.
Achilles tendinitis - Symptoms and causes. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/achilles-tendinitis/symptoms-causes/syc-20369020#:~:text=Achilles%20tendinitis%20is%20an%20overuse,or%20duration%20of%20their%20runs.
Turf Toe: Causes, Symptoms & Treatment. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17590-turf-toe
Fifth Metatarsal Fracture - Broken 5th Metatarsal | Foot Health Facts - Foot Health Facts. (2022). Retrieved 3 June 2022, from https://www.foothealthfacts.org/conditions/fractures-of-the-fifth-metatarsal
