Khớp gối là một khớp phức tạp với cấu tạo gồm nhiều thành phần, nên dễ bị tổn thương bởi nhiều loại chấn thương khác nhau. Một số chấn thương gối phổ biến bao gồm bong gân, rách dây chằng, gãy xương và trật khớp.
Đa số chấn thương gối có thể được điều trị thành công bằng các biện pháp đơn giản, chẳng hạn như nẹp và các bài tập phục hồi chức năng. Nhưng một số chấn thương khác có thể cần phải điều trị phẫu thuật.
Giải phẫu học
Khớp gối là khớp lớn nhất cơ thể và là một trong những khớp dễ bị chấn thương nhất. Khớp gối được tạo thành từ bốn cấu trúc chính: xương, sụn, dây chằng và gân.
- Xương: Hai xương kết hợp với nhau để tạo thành khớp gối gồm: xương đùi và xương chày. Xương bánh chè nằm phía trước khớp giúp bảo vệ khớp.
- Sụn khớp: Đầu của xương đùi và xương chày, mặt sau của xương bánh chè được bao phủ bởi lớp sụn. Sụn giúp các xương của khớp gối cử động trơn tru khi gập hoặc duỗi gối.
- Sụn chêm: Hai miếng sụn chêm (sụn chêm trong và sụn chêm ngoài) hình nêm có vai trò giảm xóc giữa xương đùi và xương chày. Khác với sụn khớp, sụn chêm có độ đàn hồi giúp giảm xóc và ổn định khớp.
- Dây chằng: Xương nối với các xương khác bằng dây chằng. Bốn dây chằng chính ở gối hoạt động giống như những sợi dây chắc chắn để giữ các xương lại với nhau và giữ ổn định khớp gối.
- Dây chằng bên: ở hai bên gối. Gồm dây chằng cánh trong và dây chằng ngoài. Cả hai giúp kiểm soát chuyển động ở phía bên của gối.
- Dây chằng chéo: ở bên trong khớp gối. Gồm dây chằng chéo trước ở phía trước và dây chằng chéo sau ở phía sau. Giúp kiểm soát chuyển động ra trước và ra sau của khớp gối.
- Gân cơ: gân giúp nối cơ với xương. Gân cơ tứ đầu đùi nối cơ tứ đầu đùi với xương bánh chè. Gân xương bánh chè chạy từ xương bánh chè xuống nối với xương chày
CHẤN THƯƠNG GỐI PHỔ BIẾN
Các chấn thương gối phổ biến gồm bong gân và rách các mô mềm (ví dụ: dây chằng, sụn chêm), gãy xương và trật khớp. Trong đa số trường hợp, chấn thương sẽ liên quan đến nhiều cấu trúc ở gối hơn là chỉ ảnh hưởng đến một cấu trúc.
Đau và sưng là những dấu hiệu phổ biến nhất của chấn thương gối. Ngoài ra, có thể khó khăn khi cử động gối. Một số chấn thương đầu gối (ví dụ: đứt dây chằng chéo trước) gây ra sự mất ổn định khớp gối.
Chấn thương dây chằng chéo trước - đứt dây chằng chéo trước
Dây chằng chéo trước thường bị chấn thương khi hoạt động thể thao. Các chấn thương dây chằng chéo trước thường xảy ra ở các vận động viên tham gia các môn thể thao đòi hỏi xoay thân và chuyển hướng liên tục như bóng đá, bóng đá và bóng rổ. Thay đổi hướng đột ngột hoặc tiếp đất từ một cú nhảy không đúng tư thế có thể làm rách dây chằng chéo trước.
Khoảng một nửa số ca chấn thương dây chằng chéo trước xảy ra cùng với tổn thương các cấu trúc khác ở khớp gối như sụn khớp, sụn chêm hoặc các dây chằng khác.
Chấn thương dây chằng chéo sau- đứt dây chằng chéo sau
Dây chằng chéo sau thường bị chấn thương từ lực tác động ở phía trước ra sau của khớp gối, khi gập gối. Thường xảy ra trong các vụ va chạm xe và các chấn thương trong thể thao.
Rách dây chằng chéo sau có xu hướng là những vết rách một phần và có khả năng tự lành.
Chấn thương dây chằng phía bên khớp gối
Chấn thương dây chằng bên thường do lực tác động phía bên gối, đẩy gối sang ngang. Đây thường là những chấn thương do va chạm. Chấn thương dây chằng bên thường do lực trực tiếp vào phía bên ngoài gối và thường liên quan đến thể thao. Rách dây chằng bên ít xảy ra hơn so với các chấn thương ở gối khác.
Rách sụn chêm
Rách sụn chêm cấp tính thường xảy ra khi chơi thể thao. Rách sụn chêm có thể xảy ra khi đổi hướng bất ngờ. Rách sụn chêm cũng có thể xảy ra do viêm khớp hoặc thoái hóa. Ngay cả một động tác xoay người khi đứng dậy khỏi ghế cũng có thể đủ gây rách nếu sụn chêm đã yếu đi theo tuổi tác.
Đứt gân
Gân cơ tứ đầu đùi và gân bánh chè có thể bị kéo căng và rách. Mặc dù bất kỳ lứa tuổi nào cũng có thể bị đứt các gân này, nhưng người trung niên chơi các môn thể thao chạy hoặc nhảy thường bị rách nhiều hơn. Té ngã, tác động lực trực tiếp vào phía trước đầu gối và tiếp đất một không đúng tư thế khi đang nhảy là những nguyên nhân phổ biến gây chấn thương gân cơ ở gối.
Gãy xương
Xương thường bị gãy nhất ở khớp gối là xương bánh chè. Đầu xương đùi và xương chày cũng có thể bị gãy. Nhiều trường hợp gãy xương xung quanh gối là do chấn thương năng lượng cao, chẳng hạn như ngã từ độ cao đáng kể và va chạm xe cơ giới.
Trật khớp
Trật khớp xảy ra khi xương chày hoặc xương đùi, xương bánh chè bị lệch hoàn toàn hoặc một phần khỏi vị trí ban đầu. Ví dụ, xương đùi và xương chày có thể bị ép lệch ra ngoài, và xương bánh chè cũng có thể trượt ra khỏi vị trí.
Trật khớp có thể do sự bất thường trong cấu trúc của gối. Ở những người có cấu trúc gối bình thường, trật khớp thường xảy ra do chấn thương năng lượng cao, chẳng hạn như ngã, va chạm xe cơ giới và chấn thương thể thao.
ĐIỀU TRỊ CHẤN THƯƠNG ĐẦU GỐI
Khi bị chấn thương gối, nguyên tắc RICE có thể giúp tăng tốc độ hồi phục:
- Nghỉ ngơi (R - rest): tránh chịu sức lên gối đang đau
- Chườm đá (I- ice): sử dụng túi chườm đá trong 20 phút một lần, và nhiều lần trong ngày. Lưu ý không chườm trực tiếp đá lên da, nếu không có túi chườm có thể dùng khăn quấn quanh đá.
- Băng ép (C-compression): dùng băng thun, quấn nhẹ nhàng quanh vùng bị thương.
- Kê cao chi (E- elevation): để làm giảm sưng, hãy kê cao chân hơn tim khi nghỉ ngơi.
Hãy đến các trung tâm y tế để điều trị càng sớm càng tốt, đặc biệt khi có các triệu chứng sau:
- Nghe thấy tiếng lạo xạo trong khớp gối và có âm thanh phát ra trong khớp gối ngay thời điểm bị chấn thương.
- Đau dữ dội.
- Không thể cử động gối.
- Đi khập khiễng.
- Sưng tấy gối.
Loại điều trị mà bác sĩ đề xuất sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như mức độ nghiêm trọng của chấn thương, tuổi tác, tình trạng sức khỏe và mức độ hoạt động thể chất của người bệnh.
- Điều trị không phẫu thuật
Nhiều trường hợp chấn thương gối có thể được điều trị bằng các biện pháp đơn giản, chẳng hạn như: Bất động. Bác sĩ có thể đề nghị nẹp để ngăn gối cử động. Nếu bị gãy xương, bó bột hoặc nẹp có thể giữ xương cố định trong khi xương lành lại. Để bảo vệ gối, người bệnh có thể được mang nạng để không phải chịu sức nặng lên chân.
Vật lý trị liệu- Các bài tập cụ thể sẽ phục hồi chức năng cho khớp gối và tăng cường sức mạnh cơ ở chân.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Thuốc chống viêm như ibuprofen và naproxen giúp giảm đau và sưng tấy.
- Điều trị phẫu thuật
Nhiều trường hợp gãy xương và chấn thương xung quanh gối cần phải phẫu thuật để phục hồi hoàn toàn chức năng. Trong một số trường hợp - chẳng hạn như đứt dây chằng chéo trước- phẫu thuật có thể được thực hiện nội soi khớp bằng dụng cụ và mổ nhỏ.
Mặt khác, gãy xương thường yêu cầu phẫu thuật hở với một vết rạch lớn hơn giúp bác sĩ phẫu thuật có cái nhìn trực diện hơn và tiếp cận dễ dàng hơn với các cấu trúc bị tổn thương.
Ứng dụng phương pháp Kinesio Taping trong các chấn thương đầu gối
- Tùy vào giai đoạn chấn thương và kết quả thăm khám mà chuyên viên trị liệu có thể ứng dụng Phương pháp Kinesio Taping theo nhiều kỹ thuật khác nhau
- Giai đoạn cấp tính mà không cần thiết phẫu thuật thì có thể ứng dụng kỹ thuật EDF giúp giảm sưng phù, giảm viêm, giảm đau, kich hoạt cơ chế làm lành tự nhiên của cơ thể
- Giai đoạn phục hồi tùy có thể dùng kỹ thuật thư giãn cơ thắt, hỗ trợ cơ yếu và cố định hệ khớp nhằm giúp cân bằng cơ thể, tránh các trường hợp tái chấn thương và hỗ trợ bệnh nhân trong các bài tập phục hồi
- Ngoài ra, băng dán Kinesio còn có thể ứng dụng trong việc ngăn ngừa chấn thương bằng cách hạn chế các cử động quá tầm nguy hiểm gây chấn thương mà không cản trở việc vận động.
Tham khảo danh sách các phòng khám đang ứng dụng phương pháp Kinesio Taping tại: https://kinesiovietnam.com/phong-kham/ để được tư vấn chi tiết về tình tình trạng và giải pháp trị liệu phù hợp nhất
